Τα ζητήματα του Διαστήματος βρέθηκαν πολλές φορές στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος κατά τη διάρκεια του έτους. Σημαντικές υπήρξαν οι εξελίξεις τόσο σε επιστημονικό – πολιτικό επίπεδο όσο και στο γεωστρατηγικό. Το 2004 ξεκίνησε με δύο φιλόδοξες εξερευνητικές αποστολές στον Άρη: εκείνης των αμερικανών (με την επιτυχία των Spirit & Opportunity) και των ευρωπαίων, με την απώλεια του Beagle-2. Επιπλέον, στις 21 Ιουνίου 2004 έγινε η ιστορική πρώτη εμπορική πτήση SpaceShipOne, που έδειξε ότι το διάστημα είναι πια ανοικτό και στους ιδιώτες. Έτσι το 2004 ήταν το έτος που ξεκίνησε ο τουρισμός στο Διάστημα.

Όμως το σημαντικότερο συμβάν ήταν η ανακοίνωση του αμερικανού Προέδρου G. W. Bush, στις 14 Ιανουαρίου 2004, ότι η NASA θα επιστρέψει με επανδρωμένη αποστολή μέχρι το 2020 στη Σελήνη και μεταγενέστερα στον Άρη. H δέσμευση αυτή αποτελεί μια ουσιαστικότερη αλλαγή στο διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ.

Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν ότι η πρωτοβουλία των ΗΠΑ οφείλεται στην ανάγκη να απαντηθεί η «σοβαρή κινεζική απειλή», όταν η Κίνα έστειλε στις 15 Οκτωβρίου 2003, την πρώτη επανδρωμένη αποστολή Shenzhou-5 στο διάστημα.

Η υπόψη ανακοίνωση, σε συνδυασμό με το επανεμφανιζόμενο όραμα των ΗΠΑ για ασφάλεια που θα παρέχεται από το Διάστημα (πρόγραμμα Αντιπυραυλικής Ασπίδας – NMD) φαίνεται να αναδεικνύουν τη διαστημική συνιστώσα σε κύριο πυλώνα της στρατηγικής για κυριαρχία, ώστε βάσιμα το 2004 δύναται να καταχωρηθεί στην διεθνοπολιτική θεώρηση, ως το έτος που ο γεωστρατηγικός ανταγωνισμός επανατοποθετείται στο διάστημα.

Η Ρωσία παρακολούθησε με επιφυλακτικότητα την αμερικανική πολιτική να αναπτύσσεται, προχωρώντας παράλληλα στην αναδιοργάνωση του διαστημικού της προγράμματος και ανακοινώνοντας ότι η αποστολή επανδρωμένης πτήσης στον Άρη αποτελεί στόχο. Αν και δεν έλειψαν οι προτάσεις συνεργασίας από την NASA προς την Ρωσική Αεροδιαστημική Υπηρεσία, η παράλληλη ματαίωση από τις ΗΠΑ ενός κοινού ρωσοαμερικανικού προγράμματος δορυφόρων έγκαιρης προειδοποίησης (RAMOS), ενίσχυσε το κλίμα δυσπιστίας, που τυπικά παρέμεινε συνεργασιακό.

Στην Ευρώπη, κάποιες φωνές αντιμετώπισαν το θέμα ως άλλη μία πρόκληση της υπερδύναμης για «διαστημική κυριαρχία», όρος που απαντάται συχνά σε επίσημα κείμενα των ΗΠΑ. Η συνεργασία και η σύγκρουση εξακολούθησαν να χαρακτηρίζουν τις σχέσεις Ευρώπης – ΗΠΑ σε θέματα διαστημικής πολιτικής. Τα προβλήματα που είχαν ανακύψει σχετικά με την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού συστήματος δορυφορικής πλοήγησης Galileo (σε θέματα συχνοτήτων και επιπτώσεών των στο αμερικανικό GPS), επιλύθηκαν με την συνεργασία (αν και οι αμερικανικοί περιορισμοί απέτρεψαν ουσιαστικότερη συμμετοχή χωρών όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Βραζιλία στο Galileo).
Αξίζει να σημειωθεί ότι από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2004 κατεγράφη μια αξιόλογη ποιοτική μεταβολή, ως αποτέλεσμα κυρίως της Ελληνικής Προεδρίας το 2003, που με την πρωτοβουλία της“ESDP and Space” ενσωμάτωσε για πρώτη φορά και την διάσταση της Ασφάλειας και Άμυνας στην Λευκή Βίβλο για το Διάστημα στην Ευρώπη. Ωστόσο, κυρίαρχη εξακολούθησε να είναι η αντιπαράθεση για την σκοπιμότητα ανάπτυξης αυτόνομων δορυφορικών μέσων για υποστήριξη των πολιτικών στόχων της ΕΕ.

Οι μειωμένοι προϋπολογισμοί, η απουσία συναίνεσης, σε συνδυασμό με την κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Διαστημική Βιομηχανία που είχε ως αποτέλεσμα την μείωση των εκτοξεύσεων (Πίνακας), οδήγησε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, σε πολυμερείς συνεργασίες που επιτρέπουν στις χώρες-μέλη να χρησιμοποιούν τους στρατιωτικούς δορυφόρους των.

Ήδη ο πρώτος γαλλικός δορυφόρος του προγράμματος Helios-2, που εκτοξεύτηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2004 θα τύχει συνεκμετάλλευσης και από τις Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και Βέλγιο, ενώ από το 2003 έχει εκφραστεί και το ενδιαφέρον της χώρας μας για συμμετοχή. Αντίστοιχη επιλογή έκανε πρόσφατα και το ΝΑΤΟ, αφού κοινή προσφορά της Βρετανίας, Γαλλίας και Ιταλίας για κάλυψη των τηλεπικοινωνιακών του απαιτήσεων από τα εθνικά συστήματα των τριών, επικράτησε αντίστοιχης αμερικανικής.

Στην περιφέρειά μας, οι τουρκικές φιλοδοξίες για διαστημική «επιτήρηση» εξακολούθησαν να είναι έντονες. Ο μικροδορυφόρος της Bilsat, έγινε επιχειρησιακός τον Μάρτιο 2004. Η κατασκευή του, έδωσε τεχνογνωσία στους τούρκους, η οποία εκτιμάται ότι θα τους επιτρέψει να αποστείλουν δικό τους δορυφόρο παρατήρησης μέχρι στην 100η επέτειο από την συγκρότηση των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, το 2011.

Τέλος για την Ελλάδα η μεγαλύτερη πρόκληση, πέραν της αξιοποίησης του ιδιωτικού (ελληνοκυπριακών συμφερόντων) τηλεπικοινωνιακού δορυφόρου Hellas Sat, ήταν η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) τον Ιούλιο 2004. Ήδη με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Τεχνολογίας, ξεκίνησαν οι απαραίτητες θεσμικές, οργανωτικές και τεχνολογικές διευθετήσεις ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις αλλά και στα δικαιώματα που δίδει η συμμετοχή στην ESA, με την ελπίδα ότι η συμμετοχή αυτή θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της ελληνικής παρουσίας στο Διάστημα.